الگوی توسعه حرفه ای دانشجویان مقطع دکتری رشته های علوم تربیتی

دکتری تخصصی از بالاترین درجات دانشگاهی است که معیار صلاحیت منحصر به‏فرد آموزشی، پژوهشی و اجرائی است. با وجود گسترش کمی، کسب اطلاع در مورد کیفیت دوره‏ها از طریق به‏دست دادن اطلاعاتی در مورد وضعیت کنونی آنها، می‏تواند در ترسیم مسیر آتی کارگر افتد. هدف پژوهش حاضر ارائه مدلی جهت تبیین توسعه حرفه‏ای دانشجویان دکتری رشته علوم تربیتی است. به جهت عدم کفایت مدل‏های ارائه شده در ادبیات موجود برای تبیین توسعه حرفه‏ای دانشجویان رشته علوم تربیتی در ایران و به دست آوردن داده‏هایی متناسب با زمینه مورد مطالعه، از روش کیفیِ نظریه بر برخاسته از داده استفاده شد. جامعه آماری پژوهش حاضر متشکل از دانشجویان دکتری بودد که در یکی از رشته‏های علوم تربیتی تحصیل می‏کردند. تعداد 18 نفر از میان آنها به‏صورت هدف‏مند جهت انجام مصاحبه عمیق انتخاب شدند و مصاحبه ها تا آنجا ادامه یافت که داده ها به اشباع رسیدند. اعتبار یافته ها با روشهای تطبیق توسط اعضا و بررسی همکار بررسی شد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از کدگذاری باز، محوری و انتخابی استفاده شد. طی مراحل سه‎گانه تحلیل داده‏ها، 185 مفهوم، 63 مقوله و 19 مقوله کلی حاصل و در قالب مدل پارادیمی ارائه شد. مقوله‏های کلی عبارتند از: 1- ویژگی‎های دانشجویان، 2- انگیزه‎های دانشجویان، 3- برنامه دوره دکتری، 4- درگیرشدن دانشجویان در فعالیت‎های حرفه‎ای، 5- ارشادگری، 6- شبکه سازی، 7- راهبردهای آموزشی، 8- گروه دانشجویان، 9- گروه آموزشی، 10- زمینه تخصصی- حرفه‎ای، 11- زمینه رشته‎ای، 12- مسائل و مشکلات دانشجویان، 13- عوامل دانشگاهی، 14- شرایط محیطی- آموزشی، 15- شرایط محیطی- کلان، 16- پیامدهای فردی، 17- کاربرد آموخته‏ها، 18- پیامدهای بیرونی و 19- پیامدهای منفی ناخواسته. این مقوله‏ها به ترتیبی که بالا ذکر شده است، در قالب عناصر شرایط علّی (3 مقوله)، پدیده اصلی (درگیری دانشجویان با فعالیت‏های حرفه ای)، راهبردها (3 مقوله)، زمینه (4مقوله)، شرایط محیطی (4 مقوله) و پیامدها (4 مقوله) جای گرفتند. یکپارچه‏سازی مقوله‏ها، برمبنای روابط موجود بین آنها، حول محور درگیر شدن دانشجویان در فعالیت‏های حرفه‏ای، شکل دهنده مدل پارادایمی است که توسعه حرفه‏ای دانشجویان دکتری علوم تربیتی را منعکس می کند.